Οι πεποιθήσεις των δικηγόρων σχετικά με τους αυτόπτες μάρτυρες

Περίληψη

Το παρόν πόνημα αποτελεί μια ερευνητική προσπάθεια ώστε να αναδείξει τι πιστεύουν οι δικηγόροι για τους αυτόπτες μάρτυρες. Οι ψυχολόγοι τις τελευταίες δεκαετίες πασχίζουν να γεμίσουν το βιβλιογραφικό κενό που υπάρχει τόσο την Ελλάδα όσο και ευρύτερα. Η εικόνα, οι απόψεις και οι σκέψεις που έχει κάποιος νομικός για τον εκάστοτε αυτόπτη μάρτυρα ενδέχεται να τεθεί σε σοβαρή δοκιμασία, εξαιτίας ποικίλων παραγόντων, έλλειψη επαρκών γνώσεων και υποχρεωτικής εξάρτησης από το εκάστοτε νομικό πλαίσιο. Σκοπός της παρούσας αρθρογραφίας είναι να διερευνήσει σε βάθος τις απόψεις των δικηγόρων που έχουν συνεργαστεί με αυτόπτες μάρτυρες. Για την συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ατομικής ημιδομημένης συνέντευξης με ερωτήσεις ανοικτού τύπου. Το δείγμα αποτέλεσαν 10 νομικοί που επιλέχτηκαν με δειγματοληψία σκοπιμότητας. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση και στη συνέχεια θεματική ανάλυση περιεχομένου.

Λέξεις κλειδιά: πεποιθήσεις δικηγόρων, αυτόπτες μάρτυρες, Ελληνικό δίκαιο, Ψυχολογία, επιρροή, θεματική ανάλυση , ημιδομημένης συνέντευξη

Εισαγωγή

Περιορισμένες είναι οι έρευνες που εστιάζουν αποκλειστικά στους νομικούς προσφέροντας τους, την δυνατότητα να αναδείξουν την εκάστοτε εμπειρική τους θέση, σχετικά με τους αυτόπτες μάρτυρες και τις πεποιθήσεις τους με απώτερη επιδίωξη άμεσης πρακτικής εφαρμογής. Ιδιάζουσα προσπάθεια καταβλήθηκε ώστε όχι μόνο να παρουσιάσουμε τα κύρια ερευνητικά ευρήματα με σαφήνεια, αλλά και διασαφηνίσουμε κύρια σημεία, ελλείψεις γνώσεων και προεκτάσεις ώστε να προστεθεί ένα λιθαράκι στην κατανόηση της οπτικής γωνίας αυτού του θέματος για τους ενδιαφερόμενους. Η έρευνα παρουσιάζει διάφορα ζητήματα που αφορούν τον ρόλο του νομικού καθώς και την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα, όπως αυτά προκύπτουν μέσα από διεπιστημονικές μελέτες. Στην μελέτη μας αποπειραθήκαμε να συνδέσουμε θεωρίες και θεμελιώδη θέματα που προέρχονται από δύο αλληλένδετους επιστημονικούς κλάδους της Νομικής και Ψυχολογίας. Η έρευνα αναδεικνύει θέματα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον μείζονος σημασίας.

Ο αυτόπτης μάρτυρας προσελκύει το ενδιαφέρον του διεπιστημονικού κόσμου καθώς εγείρει ποικίλα ερωτήματα που σχετίζονται με τον ρόλο του στις δικαστικές υποθέσεις. Ωστόσο η μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα σε μια δίκη παρομοιάζεται ως «ζωντανό αποδεικτικό στοιχείο» που θέλει διερεύνηση ενώ έχει συχνά μεγάλη βαρύτητα για τα δικαστήρια. Εδώ και καιρό η επιστημονική κοινότητα φαίνεται να ταλανίζεται και να ασχολείται με ιδιαίτερο ζήλο για την λανθάνουσα μαρτυρία των αυτοπτών μαρτύρων. Μέσα από την ξενόγλωσση βιβλιογραφική ανασκόπηση προκύπτουν έρευνες που έχουν αξιολογήσει τη γνώση των νομικών επαγγελματιών- υπεράσπισης για την μαρτυρία αυτοπτών μαρτύρων (Brigham JC et al.,1983; Jiang &,DahuaLuo,2016)

Αναλυτικότερα σε έρευνα των Magnusson και των συνεργατών του (2010) κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι νομικοί δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι για τους παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία, την εγκυρότητα και την ακρίβεια της εκάστοτε μαρτυρίας αυτοπτών μαρτύρων. Χωρίς να φαίνεται να διαφοροποιείται ως προς το φύλο έτσι και γυναίκες αλλά και άνδρες νομικοί παρουσιάζονται με περιορισμένες γνώσεις απέναντι στην μαρτυρία αυτοπτών μαρτύρων. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι ψυχολόγοι γεγονός που επιβεβαιώνεται μέσα από σχετική έρευνα ως προς την πρόληψη και τον περιορισμό των λανθάνων οπτικών μαρτυριών αυτοπτών μαρτύρων. Τα αποτελέσματα της οποίας αναδεικνύουν η μαρτυρία των αυτοπτών μαρτύρων δεν είναι τόσο αξιόπιστη ούτε τόσο έγκυρη όσο αναγνωρίζουν τα δικαστήρια. Αναλογιζόμενοι τον ρόλο που έχουν οι νομικοί τόσο στην συλλογή και όσο και στην αξιολόγηση της μαρτυρίας αυτοπτών μαρτύρων είναι επιτακτική ανάγκη η εκπαίδευση τους στην μαρτυρία αυτοπτών μαρτύρων (Wise et.al., 2007)

Κύριο μέλημα του παρόντος πονήματος είναι η ανάδειξη των υποβοσκόντων θεμάτων προβληματισμών, σκέψεων, εμπειριών και συναισθημάτων πίσω από την σχέση και τις θέσεις των νομικών για τους αυτόπτες μάρτυρες. Μιας και από την ανασκόπηση παρατηρούνται λίγες διεθνής μελέτες που ασχολήθηκαν με αυτές τις θεματικές. Ένα αρχικό ερευνητικό ερώτημα που τέθηκε είναι: πως βλέπει και πως βιώνει ο συνεντευξιαζόμενος το υποκειμενικό βίωμα που σχετίζεται με τους αυτόπτες μάρτυρες. Ένα επιπλέον ερευνητικό ερώτημα που ανέκυψε είναι το γιατί οι συμμετέχοντες φάνηκε να παρουσιάζουν περιορισμένες γνώσεις για τους παράγοντες που επηρεάζουν την μαρτυρία;

Μεθοδολογία

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια ποιοτική έρευνα, κατά την οποία αναπτύσσονται σύνθετες και λεπτομερείς περιγραφές και επιτυγχάνεται ταχύτερη και βαθύτερη κατανόηση του αντικειμένου, λόγω της άμεσης επαφής με τους συμμετέχοντες(Πουρκός&Δαφέρμος,2010).Παρακάτω ακολουθεί μια σύντομη ανάλυση των λόγων και των πλεονεκτημάτων που οδήγησαν στην επιλογή της συγκεκριμένης μεθοδολογίας καθώς και στην συνέντευξη που αποτελεί την μέθοδο συλλογής δεδομένων που ακολουθήθηκε. Και τέλος θα αναφερθούμε στην θεματική ανάλυση δεδομένων που χρησιμοποιήθηκε. Σκοπός της έρευνας είναι η ανάλυση των πεποιθήσεων των δικηγόρων σχετικά με τους αυτόπτες μάρτυρες.

Δύο είδη ερευνητικών μεθόδων έχουμε τις ποσοτικές και τις ποιοτικές. Οι ποσοτικές δίνουν απάντηση σε ερωτήματα «πόσο» και «τι» αναλύοντας το ποσοστό εμφάνισης του υπό έρευνα φαινομένου και έχουν ως στόχο την γενίκευση και την αντικειμενικότητα του φαινομένου. Εν αντίθεσί, οι ποιοτικές απαντούν στο «πως» και το «γιατί» αναλύοντας το συγκεκριμένο είδος και χαρακτήρα του φαινομένου και στόχος τους είναι η υποκειμενική και προσωπική ερμηνεία του υπό διερεύνηση φαινομένου. Επίσης η ποιοτική έρευνα προϋποθέτει την πλήρη και κατά γράμμα καταγραφή των λεγόμενων των συμμετεχόντων, για να γίνει το δυνατόν καλύτερη αποσαφήνιση των συναισθημάτων, των κίνητρων που οδηγούν τους συμμετέχοντες να απαντούν και να ενεργούν με συγκεκριμένο τρόπο, Τέλος καθοριστικό παράγοντα διαδραμάτισε στην επιλογή μας για ποιοτική ανάλυση η ανθρωπολογική φύσης του ερευνητικού μας ζητήματος (Μαντζούκας,2007).

Συμμετέχοντες

Στη συγκεκριμένη έρευνα συμμετείχαν 10 άτομο (2 γυναίκες και 8 άνδρες), ηλικίας από 27 έως 73 ετών. Για τη δειγματοληψία, χρησιμοποιήθηκε εμπρόθετή ομοιογενής (purposive sampling) καθώς το δείγμα επιλέχθηκε με βάση κάποια κριτήρια, δηλαδή σκόπιμα (Ritchie,Lewis,2003)

Μέθοδος συλλογής δεδομένων

Σε μία ποιοτική μέθοδο οι κύριες μέθοδοι συλλογής δεδομένων είναι η συνέντευξη, η παρατήρηση, η ανάλυση περίπτωσης και οι ιστορίες ζωής. Εμείς θα αναφερθούμε στην συνέντευξη επειδή είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος συλλογής δεδομένων στις ποιοτικές έρευνες, αλλά είναι και η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στη έρευνα και αποτελεί μια διαδικασία ανάμεσα σε δύο άτομα κατά την οποία το θέτει ερωτήματα και ένα άλλο απαντάει. Τρία είδη συνέντευξης έχουμε την δομημένη, την αδόμητη και την ημι-δομημένη. Στην έρευνα μας χρησιμοποιήσαμε την ημι-δομημένη συνέντευξη. Προτιμήθηκε αυτό το είδος τυποποιημένης μορφής συνέντευξης καθώς το ερωτηματολόγιο λειτουργεί ως οδηγός και τον βοηθάει τον ερευνητή να ανακαλύψει βαθύτερα θέματα από τον συμμετέχοντα/ερωτώμενο και χαρακτηρίζεται από ευελιξία. Οι ερωτήσεις διευκόλυναν τους συνεντευξιαζόμενους να μιλήσουν για την εμπειρία τους πάνω στο υπό έρευνα ζήτημα, αφού οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις στην ημι-δομημένη συνέντευξη δεν παρουσιάζουν αυστηρή δομή είναι ευκολότερο για τους ερωτώμενους να μιλήσουν για τις απόψεις τους (Smith,2007).

Διαδικασία συλλογής δεδομένων

Οι συμμετέχοντες της έρευνας προσεγγίστηκαν από την ερευνήτρια τηλεφωνικά. Ωστόσο η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στον χώρο τους, αρχικά πραγματοποιήθηκε προφορική και έντυπη ενημέρωση σχετικά με την ερευνητική διαδικασία την συνέντευξη την ακουστική εγγραφή και την απομαγνητοφώνηση των δεδομένων τα κείμενα των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση δεδομένων. Στην συνέχεια υπέγραψε μία συναινετική φόρμα. Οι συνεντεύξεις διαρκούσαν περίπου 15 λεπτά και πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 2018.

Δεοντολογία

Πριν διεξαχθεί η συνέντευξη ακολουθήθηκε σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας BPS η υποχρεωτική ενημέρωση της συμμετέχουσας από την ερευνήτρια σχετικά με το θέμα και τη διαδικασία της έρευνας και αφήνοντας ανοιχτό το δικαίωμα της αποδέσμευσης οποιαδήποτε στιγμή. Σημειώνεται ότι δεν υπήρχε καμία αμοιβή για την συμμετέχουσα ή την ερευνήτρια, καθώς και ότι τηρήθηκε πλήρης ανωνυμία. Μετά τη θετική συναίνεση της συμμετέχουσας διεξήχθη η συνέντευξη.

Ανάλυση δεδομένων

Η ανάλυση δεδομένων αποτελεί αδιαμφησβήτητα την Λύδια λίθο της έρευνας καθώς «τα δεδομένα από μόνα τους δεν μιλούν, αλλά απαιτούν πάντοτε από τον ερευνητή να δώσει νόημα, να συνδέσει φαινομενικά ασύνδετα σημεία, να ερμηνεύσει τα αίτια πίσω από τα δεδομένα και τελικά να δημιουργήσει καινούργια γνώση» (Μαντζούκας, 2007:243).

Στην παρούσα έρευνα επιλέξαμε την θεματική ανάλυση περιεχομένου (content analysis), καθώς αυτή η μορφή είθισται να χρησιμοποιείται σε έρευνες που ασχολούνται με την εις βάθος περιγραφή ενός θέματος όπου η υπάρχουσα διαθέσιμη βιβλιογραφία είναι περιορισμένη (Πασχαλιώρη&Μίλεση, 2003). Η διαδικασία της ανάλυσης των δεδομένων ξεκίνησε από την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων, αφού διαβάστηκαν αρκετές φορές πραγματοποιήθηκε ο αρχικός πίνακας με τους κώδικες. Στην συνέχεια ακολούθησε ένας δεύτερος πίνακας με την συνδυαστική κατηγοριοποίηση των κωδικών και τα πρώτα σχόλια που καθορίστηκαν από το σκοπό της έρευνας, καθώς και από το γενικό θεωρητικό υπόβαθρο. Τέλος αναδείχθηκαν τρείς θεματικές ενότητες με σύνθετο περιεχόμενο όπως διαμορφώθηκε από τους συμμετέχοντες.

Ανάλυση θεμάτων

Από την ανάλυση της συνέντευξης προέκυψαν τρία θέματα τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω που τα αποτελούν:

Θέματα

Παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της αυτόπτης μαρτυρίας είναι οι ευάλωτοι μάρτυρες

Πολλαπλός ο ρόλος του νομικού στην μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα

Στην εφαρμογή του νομικού πλαισίου στην Ελλάδα ο νομικός έχει το άγχος

Πρώτη θεματική ενότητα: Παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της αυτόπτους μαρτυρίας . Τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες και το Ελληνικό Δικαστήριο.

Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στους παράγοντες που εστίασαν οι συνεντευξιαζόμενοι πως επηρεάζουν την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζονται ως μάστιγα και εκτιμούν ότι ασκούν μεγάλη επιρροή στους αυτόπτες μάρτυρες. Επίσης τα σύνθετα ερωτήματα, το άγχος και πολλές φορές το ίδιο το γεγονός λειτουργούν αρνητικά και παραπλανητικά σε μια αυτόπτη μαρτυρία. Επιπλέον τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες θέλουν ειδική μεταχείριση και επιτακτική ανάγκη ορίζεται η τροποποίηση των δικαστηρίων απέναντι σε αυτά τα παιδιά.

Πολυπαραγοντίκη είναι η επιρροή που ασκείται σε μία μαρτυρία. Ένα σύνολο από εσωτερικούς παράγοντες αναμεμιγμένους με εξωτερικούς…. Θα σας δώσω από ένα παράδειγμα για να γίνω πιο κατανοητός… όσο αφορά τους εσωτερικούς έχει να κάνει με τις προκαταλήψεις τα στερεότυπα τα πιθανά υποβόσκοντα συμφέροντα… ενώ στους εξωτερικούς παράγοντες οι πιέσεις από τρίτα πρόσωπα, το άγχος ή ο φόβος… καταστούν πιθανόν μεροληπτική την μαρτυρία κατά τις νομικές διαδικασίες…

(Σ.5)

Τα παιδιά αδιαμφησβήτητα αποτελούν ευάλωτες και ευπαθής ομάδες… γι’ αυτό το λόγο και εγώ τάσσομαι υπερ της δημιουργίας κατάλληλων δομών και εξειδικευμένου προσωπικού για τα παιδιά- αυτόπτες μάρτυρες… με στόχο την σωστή αντιμετώπιση τούς και εν συνεχεία την απόσπαση ατράνταχτης ομολογίας… όπως γνωρίζω κάτι τέτοιο πραγματοποιείται στην Αυστραλία…

(Σ.3)

Δεύτερη θεματική ενότητα: Πολλαπλός ο ρόλος του νομικού στην μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα.

Ο ρόλος του νομικού όπως προκύπτει από τις συνεντεύξεις είναι ένας ρυθμιστικός, παραινετικός, καθοδηγητικός ρόλος ουσιαστικά φαίνεται να διαπλάθει τόσο την μαρτυρία όσο και την ίδια την σχέση με τον αυτόπτη μάρτυρα.

Ασφαλώς η καθοδήγηση του νομικού επηρεάζει τις διαδικασίες καθότι σε έναν βαθμό «διαπλάθει» την μαρτυρία.

(Σ.1)

Φυσικά και αλληλοεπηρεάζεται η σχέση μας… καθώς ο συμβουλευτικός, παραινετικός μου ρόλος απέναντι στους μάρτυρες είναι αυτός που διαμορφώνει ως ένα σημείο το πλαίσιο της δίκης….

(Σ.4)

Πρώτη θεματική ενότητα: Το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας ο νομικός και το άγχος. Η Ψυχολογία στην Νομικής διαδικασίας.

Το ελληνικό νομικό πλαίσιο φαίνεται να μην επιτρέπει στους νομικούς επαγγελματίες να αντιμετωπίζουν ζητήματα σχετικά με το άγχος κατά τις νομικές διαδικασίες. Εν αντίθεσί με τους συνεντευξιαζόμενους νομικούς που θεωρούν ότι είναι αλληλένδετες η ψυχολογία και οι νομικές διαδικασίες και αν τους δινόταν η δυνατότητα να εκπαιδευτούν θα ήθελαν η εκπαίδευση τους να είναι προσανατολισμένη στην διαχείριση άγχους και ευρύτερα στην ψυχολογία του ανθρώπου.

Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν είναι φιλεύσπλαχνο ως προς το άγχος της δίκης και άλλα παρόμοια. Και δεν μας επιτρέπει να τα αντιμετωπίζουμε…

(Σ.9)

Φυσικά και υπάρχει σύνδεση και κατά την γνώμη μου ακλόνητη μεταξύ της νομικής και της ψυχολογίας. Συγκαταλέγονται και οι δύο στις ανθρωπιστικές επιστήμες που στόχο έχουν την βελτίωση και την εξέλιξη του ανθρώπου και της κοινωνίας ευρύτερα… πορεύονται μαζί και αλληλοσυμπληρώνονται.

(Σ.4)

Μια εκπαίδευση για την ψυχολογία του ατόμου… με βασικό της μέρος μεθόδους αξιολόγησης εκτίμησης που να διευκολύνουν την εκτίμηση μιας μαρτυρίας αν είναι αληθής ή ψευδή…

(Σ.6)

Συζήτηση– αποτελέσματα

Στόχος της παρούσας έρευνας υπήρξε η διερεύνηση των αντιλήψεων, των πεποιθήσεων και των εμπειριών των δικηγόρων για τους αυτόπτες μάρτυρες. Διαπιστώθηκαν οι δυσκολίες και οι παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία και την εγκυρότητα μιας μαρτυρίας αυτοπτών μαρτύρων. Αναδείχθηκε ο ρόλος του νομικού ως προς τις νομικές διαδικασίες σχετιζόμενες με τους αυτόπτες μάρτυρες. Και τέλος επισημάνθηκε η θέση του ελληνικού νομικού πλαισίου απέναντι στο άγχος που σε αντίθεση με τον διεπιστημονικό κόσμο δεν επιτρέπει στους εμπλεκόμενους επαγγελματίες να συνυπολογίσουν ή να αντιμετωπίσουν τέτοια θέματα.

Έτσι ομόφωνα από τους συμμετέχοντες νομικούς τονίζεται πως δεν υπάρχει επιστημονικό χάσμα ανάμεσα στις νομικές διαδικασίες και την επιστήμη της Ψυχολογίας καθώς συνδέονται άρρηκτα και φαίνεται η μία να συμπληρώνει την άλλη. Την συνεισφορά των ψυχολόγων στην συμπλήρωση του ερευνητικού κενού που σχετίζεται με τους νομικούς επαγγελματίες και τους παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία και την ακρίβεια των αυτοπτών μαρτύρων επισημαίνουν σε έρευνα τους οι Jiang και DahuaLuo (2016), κοινοί παράγοντες με τους δικούς μας φαίνονται να είναι μεταξύ άλλων το άγχος, η παιδική ηλικία, το γεγονός κα. Ο ρόλος του νομικού είναι ένας δύσκολος ρόλος από τα δεδομένα των συνεντεύξεων μας διαπιστώσαμε τον ενεργητικό και πολύπλευρο ρόλο που παρουσιάζει ο δικηγόρος ιδιαίτερα σε ζητήματα μαρτυρίας αυτοπτών μαρτύρων. Ενώ από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία προκύπτει ότι οι γνώσεις των νομικών είναι περιορισμένες σε ζητήματα ανάδειξης αξιόπιστης/ακριβής ή παραπλανητικής μαρτυρίας. Σε έρευνα των Benton και των συνεργατών του (2006) αναφέρει πως οι εμπλεκόμενοι δεν αξιολογούν σωστά μια μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα και συχνά υποπέφτουν σε σφάλματα. Μεταξύ άλλων υποστηρίζουν πως οι ψυχολόγοι έχουν τεκμηριώσει με αδιάσειστα στοιχεία πως οι δυνητικοί ένορκοι παρουσιάζουν αρνητική/κακή αξιολόγηση σχετικά με το γνωστικό υπόβαθρο που κατέχουν για την μνήμη. Και επισημαίνουν την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης όλων των νομικών επαγγελματιών. Υπενθυμίζουμε πως και οι συνεντευξιαζόμενοι μας φαίνονται να θεωρούν την σημαντικότητα του ρόλου της εκπαίδευσης των νομικών βέβαια και σε ευρύτερο φάσμα γνωστικό (τεχνικές ανάκλησης μνήμης, ψυχολογία ανθρώπου, εγκεφαλικές λειτουργίες κα)

Σε πολλούς περιορισμού υπόκεινται η παρούσα έρευνα καθώς μέσα από την βιβλιογραφικά ανασκόπηση προκύπτει ότι το συγκεκριμένο ερευνητικό θέμα μελετάται κυρίως με την χρήση ποσοτικής μεθοδολογίας και η βιβλιογραφία είναι ελάχιστη και διεθνής χωρίς να αντανακλάται στον ελληνικό χώρο. Οπότε συνίσταται περαιτέρω διερεύνηση του ζητήματος με τη χρήση ποιοτικών μεθόδων καθώς πιστεύεται πως θα συμβάλλει καθοριστικά στην ανάδειξη κρυφών πεδίων που διαμένουν ανεξερεύνητα.

Βιβλιογραφία

Μαντζούκας Σ. ( 2007), Ποιοτική έρευνασε έξι εύκολα βήματαη επιστημολογία,οι μέθοδοικαι η παρουσίαση. Ανασκόπηση, Νοσηλευτική 2007, 46(1):88–98

Μίλεση Χ. & Β. Πασχαλιώρη (2003). ‘‘Η εκπαιδευτική πολιτική της Γερμανίας, Αγγλίας και Ελλάδας στη διαπολιτισμική εκπαίδευση’’. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων 8.

Πουρκός, Μ. Α., & Δαφέρμος, Μ. (2010). Ποιοτική έρευνα στις Κοινωνικές Επιστήμες και θεωρητική και ιστορική οριοθέτηση του πεδίου. Στο Στο Μ. Πουρκός & Μ. Δαφέρμος (Επιμ.), Ποιοτική Έρευνα στις Κοινωνικές Επιστήμες: Επιστημολογικά, Μεθοδολογικά και Ηθικά Ζητήματα (σελ. 21–55). Αθήνα: Τόπος.

Benton TR, Ross DF, Bradshaw E, Thomas WN, Bradshaw GS. Eyewitness memory is still not common sense: Comparing jurors, judges, and law enforcement to eyewitness experts. Appl Cogn Psychol. 2006; 20: 1115–29

Brigham JC, Wolfskeil MP. Γνώμες των πληρεξουσίων και του προσωπικού επιβολής του νόμου σχετικά με την ακρίβεια του ταυτοπροσωπία μαρτύρων. Νόμος Hum Behav. 1983; 7: 337-49.

Jiang L, Luo D (2016) Οι νομικοί επαγγελματίες, Γνώση της μαρτυρίας αυτοπτών μαρτύρων στην Κίνα: Α Διατομεακή Έρευνα. PLoS ONE 11

Magnussen S, Melinder A, Stridbeck U, Raja AQ. Beliefs about factors affecting the reliability of eyewitness testimony: A comparison of judges, jurors and the general public. Appl Cogn Psychol. 2010; 24: 122–33

Smith, J. A., & Eatough, V. (2007). Interpretative phenomenological analysis. Dans E. Lyons, & A. Coyle (Éds), Analysing qualitative data in psychology (pp. 35-50).

Spencer, L., Ritchie, J., Lewis, J., Dillon, L. (2003). Quality in Qualitative Evaluation: A Framework for Assessing Evidence. London, Cabinet Office.

Wise RA, Dauphinais KA, Safer MA. Μια τριμερής λύση για το λάθος μαρτύρων. J Criminal Criminol. 2007; 97: 807-72.

Παράρτημα 1

Φόρμα συναίνεσης συμμετοχής

Τίτλος έρευνας: Οι πεποιθήσεις των δικηγόρων σχετικά με τους αυτόπτες μάρτυρες.

Ερευνητές: Όλγα Γκούση

Σημέλα (Μελίνα) Σιδηροπούλου, MSc Δικαστικής Ψυχολογίας και Εγκληματολογικών Ερευνών, επιστ. Συνεργάτης ΕΚΠΑ

Παρακαλώ σημειώστε

Επιβεβαιώνω ότι έχω πληροφορηθεί πλήρως για το πρωτόκολλο της συγκεκριμένης έρευνας και είχα την ευκαιρία να ρωτήσω σχετικά.
Καταλαβαίνω ότι η συμμετοχή μου είναι εθελοντική και ότι είμαι ελεύθερος/η να αρνηθώ να απαντήσω μια ή περισσότερες ερωτήσεις ή να αποσυρθώ οποιαδήποτε στιγμή από την έρευνα χωρίς να έχω κυρώσεις.
Καταλαβαίνω ότι οι απαντήσεις μου θα παραμείνουν εμπιστευτικές και ότι το όνομά μου δεν θα αναφερθεί ή θα είναι ανιχνεύσιμο στα αποτελέσματα της έρευνας. Η ανωνυμία και η προστασία των δεδομένων μου θα ακολουθούν τις αρχές της Βρετανικής Ένωσης Ψυχολόγων.
Συμφωνώ ότι για πρακτικούς λόγους οι απαντήσεις μου πρέπει να καταγράφονται, χωρίς όμως οι καταγραφές να συνδέονται με το όνομά μου, και ότι ο κωδικός που ορίζεται στη συγκεκριμένη σελίδα θα διασφαλίζει την ανωνυμία μου

Όνομα Ημερομ. Υπογραφή

Συμμετέχων No:………

Παράρτημα 2

Δημογραφικές πληροφορίες

Φύλο

Άντρας Γυναίκα

Ηλικία………………….

Χρόνος ασκών/ασκούσα τη νομική (σε χρόνια)……………………

Παράρτημα 3

1.Πιστεύετε πως η νομική διαδικασία (Νόμος) και η ψυχολογική γνώση (Ψυχολογική Επιστήμη) συνδέονται στην διαδικασία της συνέντευξης του αυτόπτη μάρτυρα; (και αν ναι, πως;)

2.Πιστεύετε πως τα Μέσα Δικτύωσης (social media) επηρεάζουν την διαδικασία ταυτοποίησης μαρτυρίας αυτόπτη μάρτυρά; Θεωρείτε ότι εσείς μπορείτε να συμβάλετε στην όποια επιρροή? (συμπλήρωμα)

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα; (αναφορά παραδείγματος)

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

6.Επιτακτική ανάγκη χρήζει η δημιουργία «φιλικών προς τα παιδιά δικαστηρίων». Ποια είναι η θέση σας απέναντι στα παιδιά- αυτόπτες μάρτυρες;

7.Ποιοι πιστεύετε πως είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της μαρτυρίας κατά τις νομικές διαδικασίες;

8.Ποια είναι η γνώμη σας και ποια η συμβολή σας (είτε αυτή που κάνετε είτε αυτή που θα θέλατε να κάνετε) για τα σύνθετα ερωτήματα που υποβάλλονται στον αυτόπτη μάρτυρα;

9.Αν υπάρχει η δυνατότητα για εκπαίδευση των νομικών, ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια των μαρτυριών από αυτόπτες μάρτυρες και να περιορίζεται η πιθανότητα λάθους. Τι θα προτείνατε;

10.Πόσο σας επιτρέπει το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα να αντιμετωπίζετε θέματα, όπως το άγχος της δίκης, σε σχέση με τον αυτόπτη μάρτυρα κατά τις νομικές διαδικασίες;

Παράρτημα 4

Συνεντευξιαζόμενη

Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι δύο αυτές επιστήμες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες καθότι η ανάλυση του ψυχολογικού προφίλ του μάρτυρα βοηθά στην επιβεβαίωση των λεγομένων του.

2.Πιστεύετε πως τα Μέσα Δικτύωσης (Social media) επηρεάζουν την διαδικασία ταυτοποίησης μαρτυρίας αυτόπτη μάρτυρά; Θεωρείτε ότι εσείς μπορείτε να συμβάλετε στην όποια επιρροή? (συμπλήρωμα)

Θεωρώ πως επηρεάζουν παρότι δεν θα έπρεπε. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να αποτελεί προϊόν photoshop. Ως νομικός προσπαθώ να παραμένω ανεπηρέαστη από τέτοιους είδους υλικό.

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Η μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα έχει αναντίρρητα σπουδαία βαρύτητα. Ελλοχεύει, ωστόσο, πάντοτε ο κίνδυνος να εξυπηρετούν τα συμφέροντα της μίας πλευράς.

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Εδώ το ψυχολογικό προφίλ του μάρτυρα θα παίξει σημαντικό ρόλο. Μπορεί η μαρτυρία να είναι αντικειμενική και αληθής, μπορεί και όχι. Πρέπει να εξεταστεί ad hoc…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης;

Ασφαλώς η καθοδήγηση του νομικού επηρεάζει τις διαδικασίες καθότι σε έναν βαθμό «διαπλάθει» την μαρτυρία.

Οφείλουμε να είμαστε φιλικοί αλλά και επιφυλακτικοί. Το στοιχείο του φανταστικού στην μαρτυρία ενός παιδιού μπορεί να είναι πολύ έντονο.

Η εξυπηρέτηση ή όχι συμφερόντων…

Τα περιθώρια που αφήνονται στους νομικούς στις διαδικασίες της δίκης δεν είναι πάντα επαρκή. Η συμβολή του νομικού θα μπορούσε να είναι σε άλλη περίπτωση καθοριστική.

Προσωπικά την κρίνω απαραίτητη. Θα ακολουθούσα οποιαδήποτε σχετική εκπαίδευση σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο δεν είμαι σε θέση ακόμη λόγο της μικρής μου επαγγελματικής εμπειρίας να κάνω κάποια πρόταση.

Δεν επιτρέπει επουδενί… Το πλαίσιο είναι στενό και αδιάλλακτο

Συνεντευξιαζόμενος

Η συνέντευξη του αυτόπτη μάρτυρα κρίνω πως επιζητά τόσο την νομική όσο και την ψυχολογική γνώση. Αν με ρωτάτε για αυτές κάθε αυτές ως επιστήμες πιστεύω ότι είναι παράλληλες. Σε καμία περίπτωση δεν συγκρούονται, αλλά η μία συμπληρώνει την άλλη.

Ο αιώνας μας θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω τον όρο μάστιγα για να χαρακτηρίσω το πολύ-διάστατο και πολύ-εμφανιζόμενο ζήτημα των social media τα οποία αν μη τι άλλο εμπλέκονται και προσπαθούν να επηρεάσουν την όποια διαδικασία ταυτοποίησης μαρτυρίας αυτόπτη μάρτυρα, αλλά και γενικότερα. Έχω έρθει αρκετές φορές αντιμέτωπος με τέτοιες συνθήκες μπορώ να πω με σιγουριά ότι είναι δύσκολο να μείνει κάποιος άκαμπτος υπο τις κατάλληλες συνθήκες όμως νομίζω ότι μπορεί να έχουμε αδιάσειστα το επιθυμητό αποτέλεσμα… δηλαδή μια αντικειμενική τακτοποιημένη μαρτυρία γιατί ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν στον αντίποδά και τα εξειδικευμένα μέσα που λειτουργούν υποστηρικτικά.

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες είναι μια ιδιάζουσα κατηγορία…. Δύσκολη…. Ειδικά και στα θύματα- αυτόπτες μάρτυρες. Σαφώς και η μαρτυρία τους έχει μεγάλη βαρύτητα αλλά πάντα εγώ σαν νομικός σκέφτομαι και το υπόστρωμα της μαρτυρίας… εκεί πολλές φορές βρίσκεται μια αντικειμενική και αδιάσειστη μαρτυρία.

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Όπως γνωρίζεται μία μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα μπορεί να χαρακτηριστεί υποκειμενική ωστόσο υπάρχουν τα μέσα για να αναδειχθεί ή όχι η αξιοπιστία αι η εγκυρότητα της. Έτσι η συμβολή της Επιστήμης της ψυχολογίας πιθανολογώ ότι θα βοηθούσε καθορίστηκα στην σκιαγράφηση τόσο της μαρτυρίας του θύματος όσο και των υποβοσκόντων κινήτρων…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Ο νομικός έχει τον ρόλο του «συνοδοιπόρου» και του «καθοδηγητή» επομένως ναι είναι λογικό να επηρεάζει πάντα σε ασφαλές πλαίσιο.

Θίγεται πιστεύω ένα αγκάθι των νομικών… από τότε που ήμουν φοιτητής πάντα σκεφτόμουν τι θα κάνω όταν έρθω σε επαφή με τα παιδιά … Το ελληνικό δικαστήριο ομολογώ ότι δεν έχει κάποια συγκεκριμένη τροπολογία όσο αναφορά τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες… κατά την γνώμη μου είναι απαραίτητο να είμαστε φιλικοί προς τα παιδιά γιατί είναι το μέλλον μας. Ωστόσο ας μην υποτιμάμε την επικινδυνότητα και κρισιμότητα που επιφυλάσσει μια παιδική μαρτυρία.

Αδιαμφησβήτητα μπορώ να πω πως οι οικονομικοί παράγοντες βρίσκονται στην κορυφή μιας υποτιθέμενης πυραμίδας με ότι αυτό συνεπάγεται… και ακολουθούν οι συναισθηματικοί παράγοντες…

Ως προς τα σύνθετα ερωτήματα πιστεύω ότι κρύβουν κινδύνους ( όπως παραπλάνηση του δικαστηρίου, αύξηση stress στον μάρτυρα ) γι αυτό και τα αποφεύγω.

Θα συμφωνούσα σε μια σύντομη εκπαίδευση πάνω σε ψυχολογικές έννοιες που σχετίζονταν με τα κίνητρα και την πολυπλοκότητα της συμπεριφοράς…

Δυστυχώς το παρόν πλαίσιο δεν μας επιτρέπει στο ελάχιστο να ενστερνιζόμαστε τέτοια θέματα.

Συνεντευξιαζόμενος

Η νομική είναι η τέχνη και η ψυχολογία είναι η ανάλυση. Στην διαδικασία της ακρόασης ενός αυτόπτη μάρτυρα εικάζω πως αυτές οι δύο επιστήμες συνεργάζονται ώστε μέσω της νομικής- τεχνικής διαδικασίας να παρθεί η μαρτυρία και ύστερα να αναλυθεί και να προεκταθεί μέσω της ψυχολογικής γνώσης. Ώστε να έχουμε μία ολοκληρωμένη και ακριβής ομολογία.

Φυσικά και επηρεάζουν και μάλιστα είμαι σε θέση να αναφέρω πως πολλές φορές λειτουργούν παραπλανητικά… Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική… προσπαθώ να μένω αλώβητος από κάθε πιθανή επιρροή.

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες για εμένα αποτελούν μια πρόκληση… και πολλές φορές μια ανατροφοδότηση… δεν είναι εύκολη περίπτωση καθώς χρήζουν ιδιαίτερης μεταχείρισης…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Μια ομολογία του θύματος αυτόπτη μάρτυρα σαφώς και θα μπορούσε να είναι αξιόπιστη και έγκυρη και θα μου επιτρέψετε να συμπληρώσω και αντικειμενική υπό το πρίσμα της υποκειμενικότητας. Για εμένα συγκαταλέγεται στα αποδεικτικά στοιχεία…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης;

Νομίζω πως η στάση μου έχει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση προπαρασκευαστικού ενημερωτικού κλίματος…

Πολλοί και διαφορετικοί είναι οι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την μαρτυρία του εκάστοτε αυτόπτη μάρτυρα. Από τα αντιπαρατιθέμενα συμφέροντα , το άγχος, τον φόβο μέχρι και την αλλοίωση της ανάμνησης…

Τα σύνθετα ερωτήματα στόχο έχουν την αποσαφήνιση της μαρτυρίας και την προστασία του ίδιου του αυτόπτη μάρτυρα. Ωστόσο δεν δίνεται στους νομικούς κατά τις νομικές διαδικασίες η ευχέρεια του χρόνου ώστε να εξαντλήσουν κατά το δοκούν την εκάστοτε υπο διερεύνησή υπόθεση κατά την δίκη

Νομίζω ότι η εκπαίδευση των νομικών θα ήταν καρποφόρα πάνω στην ανίχνευση του ψεύδους με ψυχολογικές προεκτάσεις ώστε να περιοριστεί η περίπτωση λάθους.

Η Ελλάδα υπάγεται σε ένα αυστηρό και αδιάλλακτο νομικό πλαίσιο που δεν μας επιτρέπει την ενασχόληση μας με θέματα «ελαφρά» όπως είναι το άγχος της δίκης.

Συνεντευξιαζόμενος

Τα social media επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την οποιαδήποτε ταυτοποίηση μαρτυρίας αυτόπτη μάρτυρα καθώς έχουν την δυνατότητα να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα… Και να δημιουργούν ψευδαισθήσεις… η συμβολή μου είναι αρχικά ενημερωτική ως προς τον αυτόπτη μάρτυρα που τον προτρέπω να μην έρθει σε επαφή με τα μέσα δικτύωσης ώστε να μην επηρεαστεί… Εγώ από την άλλη προσπαθώ να μένω ανεπηρέαστος αλλά ενημερωμένος…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες είναι σαν ένα «ζωντανό» αποδεικτικό στοιχείο… το οποίο χαρακτηρίζεται από υποκειμενικότητα και ταυτόχρονα χρήζει διεξοδικής διερεύνησης…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Σαφώς…. Καθώς δύναται να γίνεται έλεγχος σε τέτοιες περιπτώσεις και να επαληθεύεται η αξιοπιστία και η εγκυρότητα της μαρτυρίας του αυτόπτη μάρτυρα, καθώς τα προσωπικά του στοιχεία, οι γνώσεις, οι θέσεις και τα κίνητρα του μας είναι εν ολίγης γνωστά…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εξειδικευμένο προσωπικό ούτε ειδικά διαμορφωμένα δικαστήρια ή σχετικές υποδομές φιλικές για τα παιδιά- αυτόπτες μάρτυρες… συμφωνώ με την αναγκαιότητα εξειδίκευσης σε αυτή την ευαίσθητη ομάδα αλλά ως νομικώς έχω τους φόβους μου και είμαι επιφυλακτικός σχετικά με την απόσπαση αδιάψευστης μαρτυρίας…

Θεωρώ ότι ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει είναι το άγχος. Το οποίο λειτουργεί κατασταλτικά και στην λειτουργία της μνήμης. Με αποτέλεσμα να έχουμε διαστρεβλώσεις και αντιφάσεις, γεγονός που αναδύει στην επιφάνεια τον κίνδυνο της απόσπασης μίας αμφισβητούμενης μαρτυρίας.

Τα σύνθετα ερωτήματα που υποβάλλονται στον αυτόπτη μάρτυρα δεν με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο γι΄ αυτό και δεν θέτω, παρα μόνο παραθετικά … Γιατί αν συνυπολογίσουμε και την ψυχολογική κατάσταση στην οποία εικάζω ότι ίσως βρίσκεται ο εκάστοτε αυτόπτης μάρτυρας κατά την διεργασία της δίκης πιθανόν να μην μπορεί να τα επεξεργαστεί κατάλληλα και να πέσει σε αντιφάσεις, να παραπλανήσει ή να παραπλανηθεί…

Πιστεύω πως εποικοδομητική θα ήταν μία εκπαίδευση στοχευμένη στην χρήση τεχνικών που σχετίζονται με την ανάκληση πληροφοριών και αναμνήσεων….

Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι απαρχαιωμένο και πρέπει να αλλάξει όπως γίνεται με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς σε πάρα πολλές χώρες. Δεν παρέχει την δυνατότητα σε εμένα να αντιμετωπίσω ή ακόμη και να ασχοληθώ ουσιαστικά σε θέματα όπως το άγχος της δίκης του αυτόπτη μάρτυρα κατά τις νομικές διεργασίες…

Συνεντευξιαζόμενος

Φυσικά… Είναι δύο Επιστήμες στις οποίες η μία εμπεριέχεται μέσα στην άλλη… συνδυαστικά… Αν και ακόμη ο κλάδος μας είναι επιφυλακτικός ακόμη ως προς την συμβολή και τα όρια της Ψυχολογικής επιστήμης…

Φυσικά… Τα Μέσα Δικτύωσης ασκούν μεγάλη επιρροή κατά την διαδικασία ταυτοποίησης… θεωρώ πως μπορώ να προφυλαχτώ από τέτοιου είδους επιρροή…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες είναι μία κατηγορία μαρτύρων που θα την περιέγραφα ως ομάδα δύσκολου χειρισμού… κάθε αυτόπτης μάρτυρας και κάθε μαρτυρία χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης… η πολυπλοκότητα και η πολυπαραγοντικότητα των αυτοπτών μαρτύρων είναι τα σημεία που δυσχεραίνουν το έργο μου ως νομικός και αυξάνουν τις πιθανότητες σφάλματος…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Πολύ παράγοντες είναι αυτοί που οδηγούν στο να χαρακτηρίσουμε μία μαρτυρία ως αξιόπιστη και έγκυρη. Ωστόσο είναι πιθανό μια μαρτυρία θύματος να είναι αξιόπιστη αλλά να μην είναι έγκυρη και το αντίθετο… η διερεύνηση σε βάθος είναι αυτή που θα την αναδείξει…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Η ουδετερότητα που με χαρακτηρίζει… κρίνω πως δεν αφήνει περιθώρια για να επηρεάσει τις τελικές διαδικασίες της δίκης…

Τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες στην Ελλάδα του σήμερα… με λυπεί… πραγματικά που όλο και πιο συχνά έρχομαι αντιμέτωπος με την αδιαφορία των αρμοδίων για την καλύτερη μεταχείριση τους. Νομίζω ότι είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία η τροπολογία της αντιμετώπισης αυτών των παιδιών από τα δικαστήρια…

Η πιο σημαντική εργασία για τον νομικό είναι να διερευνά σε βάθος μέσω ερωτημάτων την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα. Αν μπορώ να δώσω σαφή απάντηση σε αυτό το ερώτημα πιστεύω πως έχει να κάνει η χρήση τους αποκλειστικά με τις εκάστοτε επαγγελματικές δεξιότητες του εκάστοτε δικηγόρου… που από την εμπειρία μου είναι μοναδικές… και φυσικά υπόκεινται στην προσαρμοστικότητα του νομικού πλαισίου της χώρας μας…

Η οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης που σχετίζεται με την συμπεριφορά του άνθρωπου και δύναται να δώσει απαντήσεις στο πως και το γιατί οδηγείται ένας αυτόπτης μάρτυρας να δίνει ψευδή ή αλλοιωμένη μαρτυρία θεωρώ ότι θα βοηθούσε…

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με αυστηρά δομημένο πλαίσιο… οι δυνατότητες που έχουμε είναι περιορισμένες… δεν δύναται να συνυπολογίσουμε ούτε να αντιμετωπίσουμε τέτοιου είδους ζητήματα σε μεγάλο βαθμό…

Συνεντευξιαζόμενος

Η διαδικασία της συνέντευξης για την απόσπαση μίας μαρτυρίας ενός αυτόπτη μάρτυρα δεν αποτελεί μια εύκολη υπόθεση. Είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση και προσωπικά πιστεύω πως η συμβολή της ψυχολογικής γνώσης θα ήταν καρποφόρα ως προς την σκιαγράφησή του προφίλ του αυτόπτη μάρτυρα… και αυτό το λέω με σιγουριά καθώς αυτοί οι δύο τομείς αλληλοσχετίζονται και αντλούν λόγο ύπαρξης και εξέλιξης από την μελέτης της εξωτερικής συμπεριφοράς… μόνο που στην περίπτωση της νομικής επιστήμης υπάρχει και η απόδοση δικαιοσύνης και η επιβολή ποινής…

Τα Μέσα Δικτύωσης διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό ένα κλίμα γύρω από κάθε μαρτυρία και παρακωλύουν πολλές φορές την ταυτοποίηση της… μιλώντας ειλικρινά θεωρώ ότι κάθε υπόθεση ταυτοποίησης διαφέρει καθώς και ο βαθμός επιρροής τον media… η εμπειρία είναι αυτή που με κάνει να αξιολογώ και να ζυγίζω κάθε επιρροή… μπορώ να πω με σιγουριά όμως ότι απέχω από οποιαδήποτε επήρεια…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Ως νομικός γνωρίζω πως οι αυτόπτες μάρτυρες απαιτούν ξεχωριστής μεταχείρισης και έρευνας… δύναται στον νομικό κόσμο να δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα που αναφωνείτε στην δίκη…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Μια μαρτυρία πάντα υπόκεινται σε έρευνα… ως προς την επαλήθευση και ανάδειξη της αξιοπιστίας και της εγκυρότητάς της… μπορεί για το Δικαστήριο η μαρτυρία του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα να είναι βάσιμο στοιχείο, αλλά εγώ κρατώ τις επιφυλάξεις μου μιας και δεν είναι λίγα τα περιστατικά που αθώοι έχουν κριθεί ένοχοι και ένοχοι αθώοι από μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Η στάση μου ως νομικός φυσικά και δεν είναι παθητική… μάλιστα είναι απόλυτα ενεργή μιας και είμαι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους μάρτυρες και τις νομικές διαδικασίες… με ένα τρόπο ασκώ επιρροή συμβουλευτικού χαρακτήρα εξαιτίας του νομικού- γνωστικού υποβάθρου μου …

Συμφωνώ για την αναγκαιότητα που παρουσιάζει το ζήτημα παιδιά σε φιλικές διαδικασίες δίκης… με βρίσκει σύμφωνο οποιαδήποτε αλλαγή κινείται προς αυτή την κατεύθυνση… τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες χρειάζονται εξειδικευμένη μεταχείριση σε ευνοϊκό περιβάλλον ώστε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα πρόκλησης ψυχικής ασθένειας…

Θεωρώ πως είναι κυρίως εξωγενείς παράγοντες που μπορούν να επιδράσουν στην ικανότητα του εκάστοτε αυτόπτη μάρτυρα να δώσει ακριβές στοιχεία στην μαρτυρία του…. ο χρόνος, ο τόπος και το μέσο είναι συνήθως οι παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο χωρίς να αμελείται το άγχος ο φόβος και γενικότερα η ψυχολογική πίεση…

Το πλαίσιο και ο τρόπος των ερωτήσεων μπορεί να επηρεάσει την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα… ωστόσο το νομικό πλαίσιο δεν παρουσιάζει ευελιξία ως προς την χρήση των ερωτήσεων και περιορίζει σημαντικά την δράση του νομικού…

Δεν μας επιτρέπει να κάνουμε πολλά πράγματα….

Συνεντευξιαζόμενος

Οι κοινωνικές απαιτήσεις μας σήμερα είναι περισσότερες από κάθε άλλη φορά γι΄ αυτό και οι κοινωνικές- ανθρωπιστικές επιστήμες θεωρώ πως ενώνουν τις δυνάμεις τους καθώς η ίδια η δικαιοσύνη το ζητά για να γίνει σωστή απόδοση της… ώστε να έχουμε μια αξιόλογή κοινωνική υπηρεσία με πολλές προεκτάσεις… έτσι λοιπόν ο νόμος με την ψυχολογική γνώση συνεργάζονται στην πράξη με στόχο μιας αληθής ομολογίας… βασισμένη στην γνώση της ανθρώπινης συμπεριφοράς…

Τα μέσα δικτύωσης επηρεάζουν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά την διαδικασία ταυτοποίησης… σαν νομικός μπορώ να αυξήσω ή να μειώσω τον βαθμό της επιρροής των Μέσων Δικτύωσης… αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες αποτελούν μια δύσκολη περίπτωση και ειδικότερα τα θύματα αυτόπτες μάρτυρες…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας της δίκης αποτελεί η απόσπαση μαρτυρίας… η οποία πρέπει να εξεταστεί και να εκτιμηθεί… από αυτό θα προέλθει η ανάδειξη μιας αληθής ή ψευδής μαρτυρίας εμπεριέχοντας στην εκτίμηση αυτή πάντα τον υποκειμενικό παράγοντα… μεγάλη βαρύτητα δίνεται στην φιλαλήθεια του μάρτυρα σχετιζόμενη πάντα με τις διαδικασίες της δίκης. Εν ολίγης με αυτό θέλω να επισημάνω πως μία αξιόπιστη μαρτυρία μπορεί να μην είναι έγκυρη και το αντίστροφο στα πλαίσια της δίκης.

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Δεν μπορώ να έχω μια απόλυτα ξεκάθαρη εικόνα… Κάθε μάρτυρας είναι διαφορετικός όπως και κάθε υπόθεση… αυτό που θα μπορούσα να πω είναι ότι υπάρχει πάντα αλληλεπίδραση προς μία κατεύθυνση… θα το παρομοίαζα με ένα καράβι ο εκάστοτε νομικός είναι το προσωπικό που εργάζεται ή αν το θέλετε ο καπετάνιος ενώ οι μάρτυρες είναι οι επιβάτες που έχουν έναν κοινό προορισμό… με αυτό εννοώ πως ουσιαστικά πως ο νομικός είναι το μέσο να φτάσει ο μάρτυρας στον προορισμό του…

Είναι μεγάλη πρόκληση τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες για όλους όσους ασχολούνται με τις νομικές επιστήμες… τα παιδιά θέλουν ειδική διαχείριση και μεγάλη προσοχή γιατί η μνήμη τους δεν είναι τόσο καλή με αποτέλεσμα να μην έχουν συγκροτημένη σκέψη και να υπάρχει κίνδυνος ενσωμάτωσης πληροφοριών στην μαρτυρία τους που να είναι αναληθή… εξαιτίας αυτών θεωρώ ότι το νομικό πλαίσιο αλλά και οι δομές πρέπει να προσαρμόζονται και να διαφοροποιούνται όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά…

Η μνήμη είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες μείζονος σημασίας που επηρεάζει την αμεροληψία της μαρτυρίας καθώς και το πλαίσιο των ερωτήσεων που γίνονται στον αυτόπτη μάρτυρα. Ο τρόπος που γίνονται οι ερωτήσεις μπορεί να επηρεάσει και να μπερδέψει τον μάρτυρα. Και ας μην ξεχνάμε και τον παράγοντα του άγχους και ευρύτερα της ψυχολογικής πίεσης της οποίας τα αποτελέσματα υφίσταται ο μάρτυρας…

Όπως σας είπα… ο τρόπος με τον οποίο μπορεί κάποιος να κάνει τις ερωτήσεις είναι ικανός να διαμορφώσει την μαρτυρία… τα σύνθετα ερωτήματα άλλες φορές φαίνεται να εξυπηρετούν και άλλες πάλι να μπερδεύουν… ο νομικός είναι αυτός που θα έπρεπε έμμεσα να καθορίζει το είδος των ερωτήσεων ανάλογα με την ανταπόκριση του ερωτώμενου… όμως ως νομικός δεν έχω την χρονική δυνατότητα κατά τις διαδικασίες της δίκης να φανώ ευέλικτος και να τροποποιώ τα είδη των ερωτήσεων.

Σύντομα επιμορφωτικά σεμινάρια δια δραστικού χαρακτήρα τα οποία θα προσανατολίζονται κυρίως στους εξωτερικούς παράγοντες που ακούσια επηρεάζουν την μνήμη του αυτόπτη μάρτυρα.

Μικρό έως ανύπαρκτο θα έλεγα είναι το ποσοστό που μας επιτρέπει το νομικό πλαίσιο να αντιμετωπίζουμε ή να επιλύουμε τέτοια θέματα.

Συνεντευξιαζόμενη

Ναι.. Συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται… η νομική διαδικασία συντελείται για να παρθεί η μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα και η συμβολή της ψυχολογικής Επιστήμης συνδράμει στην ανάδειξη του ψυχολογικού υπόβαθρου της μαρτυρίας αλλά και του μάρτυρα…

Ναι τα media έχουν την ικανότητα να επηρεάσουν… νομίζω πως μέσα από την επαγγελματική μου έκθεση μέσω μιας κοινής λογικής μπορώ να αντιληφθώ και να αντισταθώ σε αυτή την εμπειρία…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες έχουν την υπόσταση ενός αποδεικτικού στοιχείου… είναι αυτοί που είδαν με τα δικά τους μάτια ένα γεγονός… για τους νομικούς επαγγελματίες και φυσικά για το δικαστήριο η μαρτυρία τους είναι ισχυρότατη… Οι υποθέσεις με αυτόπτες μάρτυρες είναι συχνά δύσκολές και χρονοβόρες…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Μια μαρτυρία μπορεί είναι αληθής αξιόπιστη και έγκυρη, αλλά μπορεί και να είναι ψευδής και αναξιόπιστη… όταν έχουμε ένα αποδεικτικό στοιχείο σαν αυτό πρέπει να εξετάζεται πολύπλευρα και να δίνεται βαρύτητα στην υποκειμενική αντίληψη του θύματος αυτόπτη μάρτυρα αλλά και του νομικού… πολλές φορές εξωτερικοί παράγοντες είναι αυτοί που συνήθως προδίδουν μία ψευδή μαρτυρία…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης

Ο νομικός ασκεί μεγάλη επιρροή στους μάρτυρες… καθώς έχει την δυνατότητα να διαμορφώνει και να καθοδηγεί τον μάρτυρα άμεσα σε ότι έχει να κάνει με τις νομικές διαδικασίες…

Ως νομικός είναι χρέος μου να προστατεύω τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες χωρίς όμως να υπονομεύω τους κινδύνους που καιροφυλαχτούν όταν εργάζεσαι με μικρά παιδιά… γι΄ αυτό θεωρώ πως πρέπει ο νομικός χώρος και ο εκσυγχρονισμός των μέσων και των εγκαταστάσεων να αλλάξουν στοχεύοντας στην σωστή αντιμετώπιση αυτών των παιδιών και την ασφαλή και έγκυρη μαρτυρία τους…

Ποικίλοι είναι οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την μαρτυρία η ψυχολογική κατάσταση του μάρτυρα, ο χρόνος από το γεγονός, η ηλικία καθώς και το ίδιο το γεγονός είναι μερικοί από τους παράγοντες…

Τα σύνθετα ερωτήματα εστιάζουν στην καλύτερη εξέταση της μαρτυρίας του αυτόπτη μάρτυρα ωστόσο θα χρειαζόμουν μεγαλύτερο χρονικό πεδίο δράσης κατά την διάρκεια διεξαγωγής της δίκης…

Σημαντική εκπαίδευση που θα έπρεπε να γίνεται για να περιοριστεί η πιθανότητα λάθους είναι πάνω στην διάκριση και διάγνωση της αλήθειας και του ψεύδους στην μαρτυρία του εκάστοτε αυτόπτη μάρτυρα που θα αποσκοπεί στο να ενισχύσει την αξιοπιστία και την εγκυρότητα της…

Δεν μου επιτρέπει να δρώ όπως θα ήθελα για να αντιμετωπίσω ψυχολογική φύσεως θέματα όπως το άγχος της δίκης…

Συνεντευξιαζόμενος

Μάλιστα υπάρχει άρρηκτη σύνδεση μεταξύ τους, καθώς η ψυχολογία επαληθεύει την μαρτυρία που δόθηκε από τον μάρτυρα μέσω της νομικής διαδικασίας… και λειτουργούν αλληλένδετα…

Επηρεάζουν και μάλιστα σε μεγάλο ποσοστό… δεν θα έλεγα ότι μπορώ να συμβάλλω στην παντοδυναμία των μέσων δικτύωσης αλλά πως μπορώ εξαιτίας την επαγγελματικής μου τριβής να προστατεύομαι και να μην επηρεάζομαι… μια κατάσταση που προσπαθώ να την επικοινωνώ και στον ίδιο τον αυτόπτη μάρτυρα…

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες για εμάς του χώρου είναι κάτι σαν «οπλοστάσιο». Είναι ένα ακλόνητο στοιχείο που χρειάζεται εξειδικευμένη και ξεχωριστή διαχείριση…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Η κάθε μαρτυρία ενός θύματος- αυτόπτη μάρτυρα μπορεί να είναι και να μην είναι στον ίδιο βαθμό τόσο αξιόπιστη όσο και έγκυρη. Μέσα από την εμπειρία μου αυτό που διαπιστώνω είναι πως η υποκειμενική κρίση εκ μέρους του νομικού δίνει όλες εκείνες τις απαιτούμενες προεκτάσεις ώστε να γίνει διεξοδική ανάλυση της μαρτυρίας και να αναδειχθεί ή μη η αξιοπιστία και η εγκυρότητα της…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης;

Η επιρροή μου ως νομικός νομίζω ότι διαφαίνεται από την αρχή της κάθε υπόθεσης.. είναι η κινητήριος δύναμη και ο καθοριστικός παράγοντας που διαμορφώνει την εξέλιξη των σχέσεων των μαρτύρων με την νομικές διαδικασίες της δίκης…

Με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο οποιαδήποτε σχετική αλλαγή προς όφελος των παιδιών αυτοπτών μαρτύρων ή και θυμάτων αυτοπτών μαρτύρων και εμμένω σε αυτό καθώς μέλημα μας είναι να είμαστε κοντά στα παιδιά σε οποιαδήποτε κατάσταση βρίσκονται…

Το ίδιο το γεγονός αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντές και μετέπειτα η ψυχολογική κατάσταση του αυτόπτη μάρτυρα… δρουν πολλές φορές ανασταλτικά στις νομικές διαδικασίες…

Τα σύνθετα ερώτημα έχουν διευκολυντικό ρόλο στην εξέταση της μαρτυρίας του αυτόπτη μάρτυρα… και βοηθούν στην σε βάθος ανάλυση βέβαια κρύβουν κινδύνου ως προς τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα ερωτήματα γιατί δεν υπάρχει ο επαρκής νομικός σχεδιασμός για την σωστή χρήση τους…

Προτείνω εκπαίδευση που θα σχετίζεται με τους τρόπους απόσπασης ακριβής πληροφοριών από τους αυτόπτες μάρτυρες…

Συνεντευξιαζόμενος

Το διεπιστημονικό χάσμα φαίνεται να μην ισχύει όταν αναφερόμαστε στην νομική και την ψυχολογική επιστήμη… οι οποίες φαίνονται να συνδέονται και να λειτουργούν ως συμπλήρωμα η μία της άλλης στο πλαίσιο της συνέντευξης του μάρτυρα, και όχι μόνο… συγκεκριμένα η νομική διαδικασία είναι οι πράξεις και η ψυχολογική γνώση αποτελεί το θεωρητικό και ψυχικό υπόστρωμα των πράξεων…

Βεβαίως η επιρροή των μέσων δικτύωσης είναι αδιαμφησβήτητη ως προς την ταυτοποίηση της μαρτυρίας καθώς υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα ώστε να κατευθύνουν εσκεμμένα ή όχι την ταυτοποίηση της μαρτυρίας… η επαγγελματική μου πείρα με καθοδηγεί ώστε να προβάλλω αντίσταση στην όποια ηθελημένη ή μη επιρροή εξαιτίας των μέσων δικτύωσης.

3.Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες;

Οι αυτόπτες μάρτυρες αποτελούν μια κατηγορία μαρτύρων που η μαρτυρία τους βασίζεται στην καταγραφή των καταστάσεων που έχουν παρακολουθήσει.. και έχει νομική υπόσταση για το δικαστήριο… είναι πειστήριο… έχει αποδεικτικό χαρακτήρα…

4.Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα;

Η αξιοπιστία και η εγκυρότητα μπορούν να αναδειχθούν ή όχι μέσα από την ανάλυση και έρευνα των λεγομένων του αυτόπτη μάρτυρα… μία μαρτυρία δεν είναι απαραίτητο να έχει και τα δύο… μπορεί να είναι έγκυρη αλλά να μην είναι αξιόπιστη καθώς και το αντίθετο… σε κάθε περίπτωση πρέπει η μαρτυρία να διερευνάτε διεξοδικά…

5.Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης;

Επιδρά σαν φυσική ροή γεγονότων… ο νομικός είναι ένας ρυθμιστής και διαμορφωτής των σχέσεων του μάρτυρα με τις διαδικασίες της δίκης…

Αντιλαμβάνομαι την αναγκαιότητα που επιτάσσει η κοινωνία μας για την δημιουργία δικαστηρίων φιλικών προς τα παιδιά… και τάσσομαι υπέρ επικείμενων αλλαγών στο πλαίσιο των νομικών διεργασιών ευρύτερα…

Ο παράγοντας που λέγεται άνθρωπος είναι από τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της μαρτυρίας συνδυαστικά με τα συμφέροντα, στερεότυπα και βιολογικά του χαρακτηριστικά…

Τα σύνθετα ερωτήματα πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα σε ποιον αυτόπτη μάρτυρα υποβάλλονται… δεν έχουν την ίδια αναμενόμενη απήχηση… και αποτέλεσμα σε όλους τους αυτόπτες μάρτυρες… δυστυχώς θα ήθελα εγώ να διαμορφώνω την ροή και το χρονικό πλαίσιο των ερωτήσεων.. αλλά η δικαιοδοσία του νομικού στην διάρκεια της δίκης δεν είναι μεγάλη και ο χρόνος δεν είναι αρκετός…

Μια προσανατολισμένη εκπαίδευση γύρω από την αξιολόγηση της εγκεφαλικής λειτουργίας των αυτοπτών μαρτύρων πιστεύω πως θα ελαχιστοποιούσε περισσότερο την πιθανότητα λάθους.

Δεν δύναται να επιτραπεί από το νομικό πλαίσιο της χώρας μας η ενασχόληση μας με αυτά τα θέματα… Σε καμία περίπτωση…

Παράρτημα 5

Στάδιο 1

Κωδικός	Περιγραφή	Πηγή
Άρρηκτη Σύνδεση	Στον διεπιστημονικό κόσμο που ασχολείται με τις κοινωνικές -ανθρωπιστικές επιστήμες φαίνεται ότι η νομική και η ψυχολογία αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοσυνδέονται	Σ.1: Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι δύο αυτές επιστήμες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες καθότι η ανάλυση του ψυχολογικού προφίλ του μάρτυρα βοηθά στην επιβεβαίωση των λεγομένων του. Σ.4: Φυσικά και υπάρχει σύνδεση και κατά την γνώμη μου ακλόνητη μεταξύ της νομικής και της ψυχολογίας. Συγκαταλέγονται και οι δύο στις ανθρωπιστικές επιστήμες που στόχο έχουν την βελτίωση και την εξέλιξη του ανθρώπου και της κοινωνίας ευρύτερα… πορεύονται μαζί και αλληλοσυμπληρώνονται
social media	H παντοδυναμία των μέσων δικτύωσης λειτουργεί που ως μάστιγα στον σύγχρονο κόσμο	Σ. 2: Ο αιώνας μας θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω τον όρο μάστιγα για να χαρακτηρίσω το πολύ-διαστατό και πολύ-εμφανιζόμενο ζήτημα των social media… Σ.9: παντοδυναμία των μέσων δικτύωσης…
Αντίσταση	Οξυδέρκεια προερχόμενη από επαγγελματική εμπειρία σε ζητήματα επιρροής μέσων δικτύωσης στην αυτόπτη μαρτυρία.	Σ.6: Τα Μέσα Δικτύωσης διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό ένα κλίμα γύρω από κάθε μαρτυρία και παρακωλύουν πολλές φορές την ταυτοποίηση της… μιλώντας ειλικρινά θεωρώ ότι κάθε υπόθεση ταυτοποίησης διαφέρει καθώς και ο βαθμός επιρροής τον media… η εμπειρία είναι αυτή που με κάνει να αξιολογώ και να ζυγίζω κάθε επιρροή… μπορώ να πω με σιγουριά όμως ότι απέχω από οποιαδήποτε επήρεια… Σ.10: Βεβαίως η επιρροή των μέσων δικτύωσης είναι αδιαμφησβήτητη ως προς την ταυτοποίηση της μαρτυρίας καθώς υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα ώστε να κατευθύνουν εσκεμμένα ή όχι την ταυτοποίηση της μαρτυρίας… η επαγγελματική μου πείρα με καθοδηγεί ώστε να προβάλλω αντίσταση στην όποια ηθελημένη ή μη επιρροή εξαιτίας των μέσων δικτύωσης.
Επιρροή	Σαφής και πολύπλευρη η επιρροή των media στην διαδικασία ταυτοποίησης	Σ.3: Φυσικά και επηρεάζουν και μάλιστα είμαι σε θέση να αναφέρω πως πολλές φορές λειτουργούν παραπλανητικά… Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική… Σ.5: Φυσικά… Τα Μέσα Δικτύωσης ασκούν μεγάλη επιρροή κατά την διαδικασία ταυτοποίησης…
Αυτόπτες μάρτυρες	Αποτελούν ένα ζωντανό αποδεικτικό στοιχείο με μεγάλη νομική ισχύι	Σ.4 : Οι αυτόπτες μάρτυρες είναι σαν ένα «ζωντανό» αποδεικτικό στοιχείο… το οποίο χαρακτηρίζεται από υποκειμενικότητα και ταυτόχρονα χρήζει διεξοδικής διερεύνησης… Σ.6: Ως νομικός γνωρίζω πως οι αυτόπτες μάρτυρες απαιτούν ξεχωριστής μεταχείρισης και έρευνας… δύναται στον νομικό κόσμο να δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα που αναφωνείτε στην δίκη…
Αξιοπιστία και εγκυρότητα αυτόπτης μαρτυρίας	Ζωτικής σημασίας για την μαρτυρία, αποτελούν την κινητήρια δύναμη για περαιτέρω διερεύνηση υπόκεινται σε επιφύλαξη	Σ.5: Πολύ παράγοντες είναι αυτοί που οδηγούν στο να χαρακτηρίσουμε μία μαρτυρία ως αξιόπιστη και έγκυρη. Ωστόσο είναι πιθανό μια μαρτυρία θύματος να είναι αξιόπιστη αλλά να μην είναι έγκυρη και το αντίθετο… η διερεύνηση σε βάθος είναι αυτή που θα την αναδείξει… Σ.6: Μια μαρτυρία πάντα υπόκεινται σε έρευνα… ως προς την επαλήθευση και ανάδειξη της αξιοπιστίας και της εγκυρότητάς της… μπορεί για το Δικαστήριο η μαρτυρία του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα να είναι βάσιμο στοιχείο, αλλά εγώ κρατώ τις επιφυλάξεις μου μιας και δεν είναι λίγα τα περιστατικά που αθώοι έχουν κριθεί ένοχοι και ένοχοι αθώοι από μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων…
Ενεργός ρόλος του νομικού	Η σχέση του νομικού και του αυτόπτη μάρτυρα ως προς τα διαδικαστικά καθορίζεται από τον ίδιο τον νομικό	Σ.1: Ασφαλώς η καθοδήγηση του νομικού επηρεάζει τις διαδικασίες καθότι σε έναν βαθμό «διαπλάθει» την μαρτυρία. Σ. 4: Φυσικά και αλληλοεπηρεάζεται η σχέση μας… καθώς ο συμβουλευτικός, παραινετικός μου ρόλος απέναντι στους μάρτυρες είναι αυτός που διαμορφώνει ως ένα σημείο το πλαίσιο της δίκης…. Σ.8: Ο νομικός ασκεί μεγάλη επιρροή στους μάρτυρες… καθώς έχει την δυνατότητα να διαμορφώνει και να καθοδηγεί τον μάρτυρα άμεσα σε ότι έχει να κάνει με τις νομικές διαδικασίες…
Παιδιά αυτόπτες μάρτυρες	Δύσκολη περίπτωση η ενασχόληση με τα παιδιά αποτελεί «το αγκάθι των νομικών»	Σ.2: Θίγεται πιστεύω ένα αγκάθι των νομικών… από τότε που ήμουν φοιτητής πάντα σκεφτόμουν τι θα κάνω όταν έρθω σε επαφή με τα παιδιά … Το ελληνικό δικαστήριο ομολογώ ότι δεν έχει κάποια συγκεκριμένη τροπολογία όσο αναφορά τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες… κατά την γνώμη μου είναι απαραίτητο να είμαστε φιλικοί προς τα παιδιά γιατί είναι το μέλλον μας. Ωστόσο ας μην υποτιμάμε την επικινδυνότητα και κρισιμότητα που επιφυλάσσει μια παιδική μαρτυρία.
Φιλικά Δικαστήρια	Αναγκαιότητα για εξειδίκευση και αναδιαμόρφωση Δικαστηρίων.	Σ.6: Συμφωνώ για την αναγκαιότητα που παρουσιάζει το ζήτημα παιδιά σε φιλικές διαδικασίες δίκης… με βρίσκει σύμφωνο οποιαδήποτε αλλαγή κινείται προς αυτή την κατεύθυνση… τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες χρειάζονται εξειδικευμένη μεταχείριση σε ευνοϊκό περιβάλλον ώστε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα πρόκλησης ψυχικής ασθένειας…
Αμεροληψία της μαρτυρίας	Υπόκεινται σε ποικίλους παράγοντες που τείνουν να την επηρεάζουν.	Σ.7: Η μνήμη είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες μείζονος σημασίας που επηρεάζει την αμεροληψία της μαρτυρίας καθώς και το πλαίσιο των ερωτήσεων που γίνονται στον αυτόπτη μάρτυρα. Ο τρόπος που γίνονται οι ερωτήσεις μπορεί να επηρεάσει και να μπερδέψει τον μάρτυρα. Και ας μην ξεχνάμε και τον παράγοντα του άγχους και ευρύτερα της ψυχολογικής πίεσης της οποίας τα αποτελέσματα υφίσταται ο μάρτυρας… Σ.9: Το ίδιο το γεγονός αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντές και μετέπειτα η ψυχολογική κατάσταση του αυτόπτη μάρτυρα… δρουν πολλές φορές ανασταλτικά στις νομικές διαδικασίες…
Σύνθετα ερωτήματα	Αμφιλεγόμενη η συνεισφορά τους στο πλαίσιο της δίκης	Σ.1: Τα περιθώρια που αφήνονται στους νομικούς στις διαδικασίες της δίκης δεν είναι πάντα επαρκή. Η συμβολή του νομικού θα μπορούσε να είναι σε άλλη περίπτωση καθοριστική. Σ.2: Ως προς τα σύνθετα ερωτήματα πιστεύω ότι κρύβουν κινδύνους ( όπως παραπλάνηση του δικαστηρίου, αύξηση stress στον μάρτυρα ) γι’ αυτό και τα αποφεύγω. Σ.8: Τα σύνθετα ερωτήματα εστιάζουν στην καλύτερη εξέταση της μαρτυρίας του αυτόπτη μάρτυρα ωστόσο θα χρειαζόμουν μεγαλύτερο χρονικό πεδίο δράσης κατά την διάρκεια διεξαγωγής της δίκης…
Εκπαίδευση νομικών	Η εκπαίδευση φαίνεται προσανατολίζεται στην ψυχολογία του ατόμου	Σ.6: Μια εκπαίδευση για την ψυχολογία του ατόμου…
Άγχος	Το άγχος της δίκης και άλλα συναφή ζητήματα δεν επιλύονται από τον νομικό υπο το παρόν νομικό πλαίσιο.	Σ.1: Δεν επιτρέπει επουδενί… Το πλαίσιο είναι στενό και αδιάλλακτο Σ.8: Δεν μου επιτρέπει να δρώ όπως θα ήθελα για να αντιμετωπίσω ψυχολογική φύσεως θέματα όπως το άγχος της δίκης…

Στάδιο 2

Συνδυασμός κωδικών	πώς και γιατί συνδυάστηκαν οι κωδικοί	ποιες ερωτήσεις ζητούνται από τα δεδομένα	πώς σχετίζονται οι κωδικοί
social media, Επιρροή, Αντίσταση, Αμεροληψία της μαρτυρίας, Σύνθετα ερωτήματα, Παιδιά αυτόπτες μάρτυρες, Φιλικά Δικαστήρια	Είναι παράγοντες που επηρεάζουν την μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα	Πιστεύετε πως τα Μέσα Δικτύωσης (social media) επηρεάζουν την διαδικασία ταυτοποίησης μαρτυρίας αυτόπτη μάρτυρά; Θεωρείτε ότι εσείς μπορείτε να συμβάλετε στην όποια επιρροή? (συμπλήρωμα) Επιτακτική ανάγκη χρήζει η δημιουργία «φιλικών προς τα παιδιά δικαστηρίων». Ποια είναι η θέση σας απέναντι στα παιδιά- αυτόπτες μάρτυρες; Ποιοι πιστεύετε πως είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της μαρτυρίας κατά τις νομικές διαδικασίες; Ποια είναι η γνώμη σας και ποια η συμβολή σας (είτε αυτή που κάνετε είτε αυτή που θα θέλατε να κάνετε) για τα σύνθετα ερωτήματα που υποβάλλονται στον αυτόπτη μάρτυρα;	Περιγράφουν τις νομικές απόψεις που σχετίζονται με τους παράγοντες που επηρεάζουν την ίδια την μαρτυρία αλλά και τις διαδικασίες της δίκης
Αυτόπτες μάρτυρες, Αξιοπιστία και εγκυρότητα, αυτόπτης μαρτυρίας, Ενεργός ρόλος του νομικού	Αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δύο πρόσωπα	Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας ως νομικός για τους αυτόπτες μάρτυρες; Τι πιστεύετε για την αξιοπιστία και εγκυρότητα της μαρτυρίας του θύματος ως αυτόπτη μάρτυρα; (αναφορά παραδείγματος) Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η δική σας στάση απέναντι στους μάρτυρες σε σχέση με τις διαδικασίες της δίκης	Απόψεις των νομικών για την δυναμική της σχέσης του νομικού με τον αυτόπτη μάρτυρα και ο ρόλος τους στην ανάδειξη μιας αξιόπιστης και έγκυρης μαρτυρίας
Άρρηκτη σύνδεση, εκπαίδευση νομικών, άγχος	Σύνδεση Ψυχολογίας και Νομικής που επισημαίνεται από τις απόψεις των νομικών για εκπαίδευση προσανατολισμένη στην ψυχολογία του ανθρώπου και στην αναζήτηση απαντήσεων σε ψυχολογικής φύσεως ερωτήματα καθώς και χρήση τεχνικών για την αντιμετώπιση άγχους.	Πιστεύετε πως η νομική διαδικασία (Νόμος) και η ψυχολογική γνώση (Ψυχολογική Επιστήμη) συνδέονται στην διαδικασία της συνέντευξης του αυτόπτη μάρτυρα; (και αν ναι, πως;) Αν υπάρχει η δυνατότητα για εκπαίδευση των νομικών, ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια των μαρτυριών από αυτόπτες μάρτυρες και να περιορίζεται η πιθανότητα λάθους. Τι θα προτείνατε; Πόσο σας επιτρέπει το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα να αντιμετωπίζετε θέματα, όπως το άγχος της δίκης, σε σχέση με τον αυτόπτη μάρτυρα κατά τις νομικές διαδικασίες;	Πεποιθήσεις των νομικών για την σχέση ανάμεσα στην νομική και ψυχολογική επιστήμη και η επιθυμία τους να εκπαιδευτούν πάνω στην ψυχολογία… καθώς και να μπορέσουν να αντιμετωπίζουν το άγχος στις διαδικασίες της δίκης.

Στάδιο 5

Θέμα	Υπόθεμα	Περιγραφή
Παράγοντες που επηρεάζουν την αμεροληψία της αυτόπτης μαρτυρίας	Τα παιδιά αυτόπτες μάρτυρες και το Ελληνικό Δικαστήριο.	Απόψεις και σκέψεις για τους παράγοντες που επηρεάζουν την αυτόπτη μαρτυρία
Ο ρόλος του νομικού στην μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα		Σκιαγράφηση του ενεργού ρόλου του νομικού στην σχέση με τον αυτόπτη μάρτυρα και η απόσπαση μαρτυρίας
Το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας ο νομικός και το άγχος	Η Ψυχολογία στην Νομικής διαδικασίας.	Απόψεις για τους φραγμούς που θέτει το ελληνικό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του άγχους και την αναγκαιότητα εκπαίδευσης στων νομικών στην ψυχολογική επιστήμη.

Μελίνα Σιδηροπούλου

E-training στις βασικές αρχές της Δικαστικής
Ανακριτικής και Εγκληματολογικής Ψυχολογίας

Οι πεποιθήσεις των δικηγόρων σχετικά με τους αυτόπτες μάρτυρες